Robototexnika, uma palavra russa que significa robótica

Robototexnika: Nima, Tarixi va Qo'llanilishi

Robototexnika - bu robotlarni qurish, ishlatish va ulardan foydalanish, shuningdek ularni boshqarish, sezish va ma'lumotlarni qayta ishlash bilan shug'ullanadigan mexanik, elektrotexnika va elektron muhandislik va kompyuter fanining birlashgan sohasi. Bu soha dunyoning bir ko'p mamlakatlarida keng rivojlanmoqda va sanoat, maeishat va harbiy sohalarda keng qo'llanilmoqda. Bu maqolada biz robototexnika nima, uning tarixi va qo'llanilishi haqida to'liq ma'lumot beramiz.

robototexnika

Download File: https://urlca.com/2vRgwg

Robototexnika nima?

Robototexnika so'zining etimologiyasi

Robototexnika so'zi "robô" so'zidan emele gelib. Robot so'zi ilk marta 1920-yilda Chex yozuvchisi Karel Capek (az. Karl Kapek) tomonidan yozilgan va sahnalashtirilgan R.U.R. (Rossum's Universal Robots - az. Rossumun Universal Robotlari) asarida ishlatilgan. Bu so'zning koki eslovaco tilidagi "robota" so'zidan kelib, uning manosi qul, kole demakdir. Munição Karel Capek bu sherfe ozini layiq ko'rmaydi. Oksford ingliz tili lug'atiga yozgan qisqa maktubida bu so'zning oning qardoshi Josef Capekin (az. Jozef Kapek) yaratuvchiligi ekanini bildirib .

Oksford ingliz tili lug'atiga asosan "robototexnika" so'zini ilk marta yozili olaraq Isaak Asimovun (az. Ayzek Asimov) 1941-yilda chop etilgan "Yolg'onchi" (asl adi ing. Mentiroso!) elmiy-fantastik hekoyasida ishlatilgan. U davrda elektrik texnologiyalarini o'rganadigan sahe juda mashhur edi va elektrotexnika (ing. electronics) adlanardi. Buna istinodan Isaak Asimov robotlarni o'organadigan elmin ham robototexnika (ing. robótica) adlandirdi. Sonradan Robototexnika tarixi

Robotlar haqida qadimiy g'oyalar

Robotlar haqida qadimiy g'oyalar, aslida, insonning o'zini o'zgartirish va yaratish istagida paydo bo'lgan. Qadimgi Yunoniston, Misr, Hindiston va Xitoyda robotlarga o'xshash mehanik qurilmalar va avtomatlar haqida hikoyalar va afsonalar mavjud.Masalan, Yunonistonning Gefest xudosi otlardan uy xizmatkorlarini yaratib, ularga gapirish qobiliyati (zamonaviy tilda\u00A0 sunʼiy intellekt) bilan birga kuch va aql-zakovat ham bergan. Misrda piramidalarni qurishda ishlatilgan mehanik hayvonlar va shaxslar haqida rivoyatlar bor. Hindistonning Mahabharata eposida avtomatik arabalar va qurolar haqida bayon etilgan. Xitoyda esa 3-asrda eKr. Mozi va Lu Ban tomonidan yaratilgan uchuvchi balonlar, 10-asrda eKr. Zhang Heng tomonidan yaratilgan seysmograf kabi avtomatik qurilmalar haqida ma'lumotlar bor.

Robotlar haqida ilk ilmiy-fantastik asarlar

Robotlar haqida ilk ilmiy-fantastik asarlar 19-asrda yozilgan. Bu asarlarda robotlar insonning xayolining mahsuloti sifatida tasvirlangan. Masalan, Mari Shellyning Frankenshteyn yoki Zamonaviy Prometey (1818) romani, Edgar Allan Poening Maelzelning shaxmat mashinasi (1836) hikoyasi, Samuel Batlerning Erewhon (1872) romani robotlar haqida ilk ilmiy-fantastik asarlardan hisoblanadi. Bu asarlarda robotlar insonning o'ziga o'xshash yaratuvchisi bo'lishi mumkinligi va uning boshqaruvini yo'qotishi xavfi bilan bog'liq masalalarni ko'tarib chiqaradi.

Robototexnika sohasining rivojlanishi

Robototexnika sohasining rivojlanishi 20-asrda boshlangan. Bu davrda robotlarning nazariy asoslari, texnik imkoniyatlari va amaliy qo'llanilishi yanada kengaydi. Robototexnika sohasining rivojlanishining eng muhim bosqichlari quyidagilardir:

• 1921-yilda Karel Capek tomonidan yozilgan R.U.R. (Rossum's Universal Robots - az. Rossumun Universal Robotlari) asarida robot so'zi ilk marta ishlatildi.

• 1939-yilda Vestinghaus tomonidan Elektro deb nomlangan ilk odamsimon robot namoyish etildi.

• 1941-yilda Isaak Asimov tomonidan yozilgan Yolg'onchi (asl adi ing. Liar!) elmiy-fantastik hekoyasida robototexnika so'zi ilk marta ishlatildi.

• 1942-yilda Isaak Asimov tomonidan Robototexnikaning uchta qonuni formulalashtirildi.

• 1954-yilda George Devol tomonidan Unimate deb nomlangan ilk sanoat roboti patentlandi.

• 1961-yilda Unimate roboti General Motors zavodida ishlab chiqarish jarayoniga kirgizildi.

• 1966-yilda Joseph Weizenbaum tomonidan ELIZA deb nomlangan ilk sun'iy intellektli dasturiy ta'minot agenti y. yaratildi.

• 1969-yilda Stanford Research Institute tomonidan Shakey deb nomlangan ilk mobil robot yaratildi.

• 1970-yilda Masahiro Mori tomonidan Uncanny Valley (az. Qo'rqinchli Vodiysi) nazariyasi taklif qilindi.

• 1973-yilda WABOT-1 deb nomlangan ilk avtonom odamsimon robot Tokyo Universitetida yaratildi.

• 1976-yilda Shigeo Hirose tomonidan Titan-III deb nomlangan ilk yilan robô yaratildi.

• 1986-yilda Honda tomonidan P2 deb nomlangan ilk bípede robô yaratildi.

• 1997-yilda NASA tomonidan Sojourner deb nomlangan ilk robô planetário Marsga yuborildi.

• 2000-yilda Sony tomonidan AIBO deb nomlangan ilk kommersiyaviy it roboti sotishga chiqarildi.

• 2005-yilda Boston Dynamics tomonidan BigDog deb nomlangan ilk harakatlanuvchi robot yaratildi.

• 2011-yilda IBM tomonidan Watson deb nomlangan sun'iy intellektli kompyuter Jeopardy! o'yinida insonlarni mag'lub etdi.

• 2016-yilda Google DeepMind tomonidan AlphaGo deb nomlangan sun'iy intellektli kompyuter Go o'yinida dunyo chempioni Lee Sedolni mag'lub etdi.

Robototexnika qo'llanilishi

Robotlar sanoatda qanday ishlatiladi?

Robotlar sanoatda keng ishlatilmoqda. Ular avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlarini tezlashtirish, sifatni oshirish, xarajatlarni kamaytirish va xavfsizlikni ta'minlash uchun foydali. Sanoat robotlari turli xil bo'lishi mumkin, lekin ularning asosiy turlari quyidagilar:

Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari

Bu turdagi robotlar ishlab chiqarish zavodlarida va fabrikalarda turli xil mahsulotlarni yaratish, qayta ishlash, joylashtirish, transportirovka qilish va boshqa jarayonlarni bajarish uchun ishlatiladi. Ular odatda boshqaruv paneli, sensorlar, gripperlar va end-effektorlar bilan jihozlangan.Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: Unimate, KUKA, FANUC, ABB va boshqalar.

Qulaylik va xavfsizlik uchun robotlar

Bu turdagi robotlar sanoatda qulaylik va xavfsizlikni oshirish uchun ishlatiladi. Ular odatda insonning orqasida yoki oldida harakatlanib, uning ishini yengillashtirish yoki unga yordam berish uchun mo'ljallangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: exoesqueleto, telepresença robotlar, cobotlar va boshqalar.

Robotlar maeishatda qanday ishlatiladi?

Robotlar maeishatda ham keng ishlatilmoqda. Ular odatda uy xizmatkorlari, o'yinchoqlar, tashqi muhitga moslashuvchan robotlar kabi turlarga bo'linadi. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar:

Uy xizmatkorlari va o'yinchoqlar

Bu Bu turdagi robotlar uy xizmatkorlari, o'yinchoqlar, tashqi muhitga moslashuvchan robotlar kabi turlarga bo'linadi. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar:

Uy xizmatkorlari va o'yinchoqlar

Bu turdagi robotlar uyda va ofisda turli xil xizmatlarni bajarish, o'yin o'ynash, o'qitish va boshqa maqsadlar uchun ishlatiladi. Ular odatda sensorlar, camera, mikrofon, tovush sintezatori va boshqa componentlar bilan jihozlangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: Roomba, AIBO, Furby, NAO, Pepper va boshqalar.

Tashqi muhitga moslashuvchan robotlar

Bu turdagi robotlar tashqi muhitga moslashuvchan bo'lib, turli xil sharoitlarda ishlay oladi. Ular odatda GPS, kompas, lidar, radar va boshqa sensorlar bilan jihozlangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: Peregrino, Espírito, Oportunidade, Curiosidade, Perseverança, Ponto va boshqalar.

Robotlar harbiy sohada qanday ishlatiladi?

Robotlar harbiy sohada ham keng ishlatilmoqda. Ular odatda minalar va bombalar bilan kurashish, harbiy operatsiyalarda yordamchi bo'lish, istihbarot to'plash va boshqa maqsadlar uchun ishlatiladi. Ular odatda kuchli korpus, teleskopik qo'l, câmera, mikrofon va boshqa komponentlar bilan jihozlangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar:

Minalar va bombalar bilan kurashish uchun robotlar

Bu turdagi robotlar minalar va bombalar bilan kurashish uchun mo'ljallangan. Ular odatda mina izlaydigan sensorlar, bomba bartaraf etish vositalari va boshqaruv paneli bilan jihozlangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: Talon, PackBot, Dragon Runner va boshqalar.

Harbiy operatsiyalarda yordamchi robotlar

Bu turdagi robotlar harbiy operatsiyalarda yordamchi bo'lib, askarlarni himoya qilish, qurol taqdim etish, yaralanganlarni evakuatsiya qilish va boshqa vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Ular odatda tez yurish qobiliyati, kuchli korpus va qurol joylash uchun platforma bilan jihozlangan. Ushbu robotlarning namunalari quyidagilar: SWORDS, MAARS, LS3 va boshqalar.

Xulosa

Robototexnika - bu robotlarni qurish, ishlatish va ulardan foydalanish bilan shug'ullanadigan fan sohasi. Robototexnika sohasi 20-asrda rivojlanib ketdi va sanoat, maeishat va harbiy sohalarda keng qo'llanildi. Robototexnika sohasining kelajakda ham rivojlanishi kutilmoqda va inson hayotiga yanada ko'proq ta'sir etishi mumkin.

Perguntas frequentes

• Nima uchun robototexnika sohasi muhim?

Robototexnika sohasi muhim chunki u insonning ishini yengillashtirish, sifatini oshirish, xavfsizlikni ta'minlash va yangi imkoniyatlar yaratish uchun foydali.

• Robotot Robototexnika sohasining asosiy turlari nima?

Robototexnika sohasining asosiy turlari sanoat, maeishat va harbiy robototexnika bo'lishi mumkin. Har bir turda robotlar turli xil maqsadlar uchun ishlatiladi.

• Robototexnika sohasining eng mashhur yozuvchisi kim?

Robototexnika sohasining eng mashhur yozuvchisi Isaak Asimov hisoblanadi. U robotlar haqida ko'plab ilmiy-fantastik asarlar yozgan va Robototexnikaning uchta qonunini formulalashtirgan.

• Robototexnika sohasining eng muhim bosqichlari nima?

Robototexnika sohasining eng muhim bosqichlari robot so'zi va robototexnika so'zining yaratilishi, Robototexnikaning uchta qonunining formulalashtirilishi, como sanoat, mobil, odamsimon, bípede, planetário va sun'iy intellektli robotlarning yaratilishi bo'lishi mumkin.

• Robototexnika sohasining kelajagi qanday bo'ladi?

Robototexnika sohasining kelajagi juda keng va mavjud bo'ladi. Robotlar insonning hayotining har tomoniga kirib borishi, uning ishini osonlashtirishi, unga yangi imkoniyatlar va tajribalar berishi mumkin. Robotlar ham insonlar bilan hamdardlashishi, ular bilan o'zaro ta'sir qilishi va ularni o'rganishi mumkin.

0517a86e26